Imprezy i wycieczki | Biuro | Kontakt

W dniach 22 i 23 czerwca 2013 roku odbyły się wyjątkowe dla Żuław, nie mające nigdy wcześniej miejsca - Dni Otwarte Żuławskich Zabytków. Wydarzenie to odbyło się dzięki projektowi: „Przywrócić szacunek zabytkom w delcie Wisły” realizowanemu przez Stowarzyszenie Miłośników Nowego Dworu Gdańskiego Klub Nowodworski przy wsparciu finansowym Funduszu Inicjatyw Obywatelskich. Partnerami projektu byli Narodowy Instytut Dziedzictwa, Zespół Szkół nr 1 w Nowym Dworze Gdańskim oraz Gimnazjum w Kmiecinie. W tych dniach czekało na wszystkich „spragnionych Żuław” blisko 30 miejsc, unikatowych, niedostępnych na co dzień. Dojazd do obiektów był oznaczony tablicami informacyjnymi. Rozwieszone były także terminarze dostępności obiektów i każdy mógł wybrać swoją trasę podróży po wyjątkowej krainie jaką jest delta Wisły.

Gmina Gronowo Elbląskie w ramach Dni Otwartych Żuławskich Zabytków wraz z Żuławskim Zarządem Melioracji i Urządzeń Wodnych w Elblągu, przygotowała dla zwiedzających, jedyną zachowaną dla potomnych na Żuławach Wiślanych, pompę parową w Różanach. Obiekt udostępniony był w dniu 23 czerwca w godzinach od 10⁰⁰ do 15⁰⁰. Opiekę nad obiektem wraz z merytorycznym przewodnictwem sprawował Przewodnik turystyczny Elbląskiego Oddziału Ziemi Elbląskiej PTTK – Leszek Marcinkowski.

Przez kilka wieków żuławskie poldery odwadniały wietrzne pompy czyli wiatraki czerpakowe, przepychające wodę z jednego kanału do drugiego. W połowie XIX wieku zaczęto scalać poldery, pompy wietrzne zastępowano wydajniejszymi, nowocześniejszymi pompami parowymi. Ich zaletą było niezależność od pogody, niezawodność oraz większa wydajność, która pozwalała na odwodnienie dużego terenu jednocześnie. Pierwsza taka przepompownia parowa powstała w 1840 roku w Piotrowie koło Cyganka. Nasza jedyna ocalała przepompownia w Różanach powstała w 1911 roku. Wcześniej stał na tym miejscu wiatrak odwadniający. Wewnątrz budynku znajdują się urządzenia wykonane przez zakłady dwóch największych przemysłowców ówczesnego Elbląga, piec parowy wykonał Franz Komnick, hydraulikę oraz rury do przepompowania wody wyprodukowano w zakładach Ferdynanda Schichau.

Miłym zaskoczeniem, było zainteresowanie „otwartym” obiektem, przez okolicznych mieszkańców wsi Różany, którzy na co dzień wiedzą, iż pompa parowa jest zamknięta, ponadto odwiedzili nas mieszkańcy Zwierzna, Gronowa Elbląskiego oraz Oleśna a także sześć osób z Elbląga (w tym dwoje rowerzystów), żuławski zabytek zwiedziła też sympatyczna para młodych entuzjastów z Olsztyna. Liczba zwiedzających zamknęła się w liczbie 32 osób. Wszyscy zwiedzający, nie dość, że zachwycali się zabytkiem to jeszcze wspólnie dochodzili w jaki sposób działała przepompownia. Na koniec mojego dyżuru, zostałem zaproszony przez mieszkańca Różan do obejrzenia koła młyńskiego, odnalezionego w jego obejściach.

Każda osoba, która uwieczniła pompę parową swoim aparatem, może wziąć udział w konkursie fotograficznym Żuławskie Zabytki, którego celem jest zwrócenie uwagi na problemy, piękno, wartość historyczną, unikatowość żuławskich zabytków. Regulamin i formularz zgłoszeniowy dostępne są na stronach www.zph.org.pl, www.klubnowodworski.pl. Termin składania prac do 30 lipca 2013 roku. Na zwycięzców czekają cenne nagrody.

Leszek Marcinkowski – Przewodnik turystyczny